Jodła
Ilustracja
Morfologia (Abies alba)
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad Euphyllophyta
Klad rośliny nasienne
Rząd sosnowce
Rodzina sosnowate
Rodzaj jodła
Nazwa systematyczna
Abies Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Typ nomenklatoryczny
A. alba P. Miller
Zasięg występowania poszczególnych gatunków jodły w Europie
Igły jodły wonnej
Pokrój jodły górskiej
Szyszki jodły koreańskiej
Nasiona jodły Frasera

Jodła (Abies Mill.) – rodzaj zimozielonych drzew z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.). Obejmuje co najmniej 48 gatunków występujących na półkuli północnej – najczęściej we wschodniej Azji oraz Ameryce Północnej. W Polsce naturalnie rośnie jodła pospolita (Abies alba Mill.). W Górach Świętokrzyskich, Karpatach oraz na Roztoczu rosną bory jodłowe.

Morfologia

Pokrój
Wysokie drzewo (do 100 metrów w przypadku jodły olbrzymiej). Korona najczęściej ma stożkowaty kształt. Kora zwykle jest cienka i gładka w popielatym lub szarym kolorze.
Drewno 
Bezżywiczne, jasne i lekkie.
Liście
Igły spłaszczone, u podstawy przewężone i skręcone. Są krótkie – mają 1–3 cm długości. Osadzone one są na stopkach. Najczęściej ułożone są wzdłuż pędów – równolegle po obu stronach (u jodły hiszpańskiej lub jodły numidyjskiej igły ułożone są dookoła pędów). Spód igieł jest jaśniejszy z dwoma paskami (rzadko cały spód jest pokryty woskowym nalotem).
Kwiaty
Charakterystyczne, wzniesione pionowo szyszki o cylindrycznym kształcie. Gdy dojrzeją rozsypują się na drzewie, uwalniając tym samym nasiona.

Biologia i ekologia

Roślina jednopienna.

Zastosowanie

  • Drewno znajduje zastosowanie w stolarstwie, w budownictwie wodnym, górnictwie, do produkcji papieru, do wyrobu skrzynek, zabawek, instrumentów muzycznych.
  • Starożytni Grecy z drewna jodłowego wyrabiali wiosła, gdyż jest ono lekkie i bardzo trwałe w wodzie.
  • Starożytni Rzymianie używali do pisania tabliczek z drewna jodły, ponieważ jest ono miękkie.
  • Z drewna jodłowego miano zbudować konia trojańskiego, a Dedal zbudował z niego kreteńską "krowę" królowej Pazyfae.
  • Król Salomon miał wyłożyć tarcicami jodłowymi podłogę w Świątyni Jerozolimskiej.

Systematyka

Gatunkiem typowym jest Abies alba Mill..

Synonimy taksonomiczne

Picea D. Don ex Loudon

Podział rodzaju[ potrzebny przypis ]
  • sekcja: Abies Miller
    • Abies albajodła pospolita, jodła biała
    • Abies cephalonicajodła grecka
    • Abies cilicicajodła syryjska
    • Abies nebrodensis – jodła sycylijska
    • Abies nordmannianajodła kaukaska
  • sekcja: Piceaster Spach em. Farjon et Rushforth
    • Abies numidicajodła numidyjska, jodła algierska
    • Abies pinsapojodła hiszpańska
  • sekcja: Bracteata Engelm em. Sargent
    • Abies bracteatajodła nadobna
  • sekcja: Momi Franco
    • podsekcja: Homolepoides (Franco) Farjon et Rushforth
    • Abies homolepisjodła nikko, jodła nikkońska
    • Abies recurvata
    • podsekcja: Firmae (Franco) Farjon et Rushforth
    • Abies beshanzuensis
    • Abies firma – jodła japońska
    • podsekcja: Halophyllae Farjon et Rushforth
    • Abies chensiennsis
    • Abies holophylla – jodła mandżurska
    • Abies pindrow – jodła nepalska
    • Abies ziyuanensis
  • sekcja: Amabilis (Matzenko) Farjon et Rushforth
    • Abies amabilisjodła wonna
    • Abies mariesii
  • sekcja: Pseudopicea Hockel em. Farjon et Rushforth
    • podsekcja: Delavayianae Farjon et Rushforth
    • Abies chengii
    • Abies delavayi – jodła Delaveya
    • Abies densa
    • Abies fabri
    • Abies fargesii
    • Abies fanjingsbanensis
    • Abies forrestii
    • Abies spectabilis
    • Abies yuanbaoshanensis
    • podsekcja: Squamatae E. Murray
    • Abies squamata
  • sekcja: Balsamea Engelm. em. Farjon et Rushforth
    • podsekcja: Laterales Patschke em. Farjon et Rushforth
    • Abies balsameajodła balsamiczna
    • Abies bifolia
    • Abies kawakamii
    • Abies lasiocarpajodła górska
    • Abies sibiricajodła syberyjska
    • podsekcja: Medianae Patschke em. Farjon et Rushforth
    • Abies fraserijodła Frasera
    • Abies koreanajodła koreańska
    • Abies nephrolepis – jodła wiotka, jodła białokora
    • Abies sachalinensis – jodła sachalińska
    • Abies veitchiijodła Veitcha
  • sekcja: Grandis Engelm. em. Farjon et Rushforth
    • Abies concolorjodła kalifornijska, jodła jednobarwna
    • Abies durangensis
    • Abies grandisjodła olbrzymia
    • Abies guatalensis
    • Abies lowianajodła Lowa
  • sekcja: Oiamel Franco
    • podsekcja: Religiosae (Matzenko) Farjon et Rushforth
    • Abies religiosa
    • Abies vejarii
  • podsekcja: Hickelianae Farjon et Rushforth
    • Abies hickelii
  • sekcja: Nobilis Engelm.
    • Abies magnificajodła wspaniała
    • Abies procerajodła szlachetna

Gatunki flory Polski

Na podstawie Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski

Gatunki występujące naturalnie
  • jodła pospolita (Abies alba Mill.)
Gatunki uprawiane
  • jodła Arnolda (Abies x arnoldiana Nitz.)
  • jodła balsamiczna (Abies balsamea Mill.)
  • jodła bułgarska, jodła Borysa (Abies x borisii-regis Mattf.)
  • jodła Bornmüllera (Abies bornmuelleriana Mattf.)
  • jodła grecka (Abies cephalonica Loudon)
  • Jodła kalifornijska, jodła jednobarwna (Abies concolor (Gordon & Glend)Lindl. ex Hildebr.)
  • jodła kaukaska (Abies nordmanniana (Steven)Spach)
  • jodła koreańska (Abies koreana E. H. Wilson)
  • jodła nikko (Abies homolepis Siebold & Zucc.)
  • jodła olbrzymia (Abies grandis Douglas ex D. Don)Lindl.)
  • jodła szlachetna (Abies procera Rehder)
  • jodła Veitcha (Abies veitchii Lindl.)

Bibliografia


    W tym artykule użyto materiału z artykułu Wikipedii Jodła, który jest wydawany w ramach Creative Commons Attribution-Share-Alike License 3.0.