หลักการของอาร์คิมิดีส (อังกฤษ: Archimedes' principle) ตั้งชื่อตามอาร์คิมิดีสแห่งซีราคิวส์ ผู้ค้นพบกฎนี้เป็นคนแรก ซึ่งเป็นกฎเกี่ยวกับแรงลอยตัวและ การแทนที่ โดยกล่าวว่า เมื่อนำวัตถุลงไปแทนที่ของเหลวจะมีแรงต้านเท่ากับน้ำหนักของของเหลวปริมาตรเท่าส่วนจม จากหลักการนี้ทำให้เข้าใจในหลักการหลายอย่าง เช่น เรือเหล็กทำไมจึงลอยน้ำ ของเหลวต่างชนิดกันมีความหนาแน่นต่างกัน อาร์คิมีดีสชี้ให้เห็นถึงเรื่องความหนาแน่นและนำมาเทียบกับน้ำเรียกว่าความถ่วงจำเพาะ จากหลักการนี้ทำให้อาร์ดีมีดีสสามารถพิสูจน์มงกุฎทองคำ ที่ช่างทำมงกุฎหลอมสิ่งเจือปนลงไปในเนื้อทอง อาร์คีมีดีสหาวิธีวัดปริมาตรมงกุฎทองคำได้ด้วยการเอาไปแทนที่น้ำ และปล่อยให้น้ำล้นออกมา
ในตำราของอาร์คิมิดีส เรื่อง ว่าด้วยเทหวัตถุลอย (On floating bodies) บทที่ 5 กล่าวว่า
วัตถุลอยใดๆ จะแทนที่ของไหลเท่าน้ำหนักของมันเอง
— อาร์คิมิดีสแห่งซีราคิวส์
สำหรับวัตถุทั่วไป ไม่ว่าลอยหรือจม ที่อยู่ในก๊าซ เช่นเดียวกับของเหลวอื่นๆ นั้น อาจระบุหลักการของอาร์คิมิดีสได้ในรูปของแรง ดังนี้
วัตถุใดๆ ที่จมในของไหลไม่ว่าบางส่วนหรือทั้งหมด จะลอยอยู่ได้ด้วยแรงที่เท่ากับน้ำหนักของของไหลที่ถูกแทนที่โดยวัตถุนั้น
— อาร์คิมิดีสแห่งซีราคิวส์