Ժան Լը Ռոն Դ'Ալամբեր ֆր.՝ Jean le Rond D'Alembert | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | նոյեմբերի 16, 1717 Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն |
Մահացել է | հոկտեմբերի 29, 1783 (65 տարեկանում) Փարիզ, Ֆրանսիա |
Գերեզման | Catacombs of Paris |
Քաղաքացիություն | Ֆրանսիա |
Դավանանք | աթեիզմ |
Մասնագիտություն | փիլիսոփա, մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, երաժշտագետ, թարգմանիչ, գրող, երաժշտություն տեսաբան , հանրագիտական և ճարտարագետ |
Գործունեության ոլորտ | մաթեմատիկա և Մեխանիկա |
Պաշտոն(ներ) | Perpetual Secretary |
Անդամակցություն | Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Ֆրանսիական ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա , Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա , Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա , Գիտության և գրականության նորվեգական թագավորական հասարակություն , Royal Swedish Academy of Letters, History and Antiquities և Թուրինի Գիտությունների Ակադեմիա |
Ալմա մատեր | Փարիզի համալսարան և Collège des Quatre-Nations |
Տիրապետում է լեզուներին | ֆրանսերեն |
Եղել է գիտական ղեկավար | Պիեռ Սիմոն Լապլաս |
Պարգևներ | Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ և Fellow of the American Academy of Arts and Sciences |
Հայր | Léopold Philippe d'Arenberg |
Մայր | Կլոդինա Տերեն դը Տենսին |
Ստորագրություն![]() | |
Քաղվածքներ Վիքիքաղվածքում | |
Jean Le Rond d'Alembert Վիքիպահեստում |
Ժան Լը Ռոն Դ’Ալամբեր (ֆր.՝ Jean Le Rond D'Alembert, d'Alembert, նոյեմբերի, 16 1717 թվական, Փարիզ- հոկտեմբերի 29, 1783 թվական, Փարիզ), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և փիլիսոփա, Փարիզի (1741) և Պետերբուրգի (1764) Գիտությունների Ակադեմիայի անդամ։
1751-1757 թվականներին Դ. Դիդրոյի հետ մասնակցել է «Գիտությունների, արվեստների և արհեստների հանրագիտարանի» ստեղծմանը։ Առաջինն է ձևակերպել («Դինամիկայի վերաբերյալ տրակտատ»-ում, 1743) կամայական նյութական համակարգի շարժման դիֆերենցիալ հավասարումներ կազմելու ընդհանուր կանոնները, որով դինամիկայի խնդիրները հանգեցրել է ստատիկային (տես Դ'Ալամբերի սկզբունք)։ Դ'Ալամբերի հիմնական մաթեմաթիկական հետազոտությունները վերաբերում են դիֆերենցիալ հավասարումների տեսությանը, որտեղ նա տվել է լարի լայնական տատանումները երկու կամայական ֆունկցիաների գումարով արտահայտող 2-րդ կարգի դիֆերենցիալ հավասարման (ալիքային հավասարում)* լուծման մեթոդ։ Այս, ինչպես նաև Լ. Էյլերի և Դ. Բեռնուչիի հետագա աշխատանքները կազմել են մաթեմաթիկական ֆիզիկայի հիմքը։ Դ’Ալամբեր տվել է հանրահաշվական հավասարման արմատի գոյության վերաբերյալ հիմնական թեորեմի առաջին (թեև ոչ խիստ) ապացույցը։ Փիլիսոփայական աշխատանքներից նշանակալից են Հանրագիտարանի համար գրված «Ակնարկ գիտությունների ծագման և զարգացման» ներածականը (1751), որտեղ տրվում է գիտությունների դասակարգումը և «Փիլիսոփայության տարրեր» հոդվածը (1759)։ Ընդունելով նյութական իրերի օբյեկտիվ գոյությունը՝ Դ’Ալամբեր, այնուամենայնիվ, հետնողական մատերիալիստ չէր նա չէր բացառում աստծո գոյությունը, ժխտում էր իրերի էության ըմբռնման հնարավորությունը։ Դ’Ալամբեր համարում էր, որ գոյություն ունեն անփոփոխ և հասարակական միջավայրից անկախ բարոյական սկզբունքներ։ Դ’Ալամբեր աշխատություններ ունի նաև երաժշտության տեսության և երաժշտական գեղագիտության վերաբերյալ։