فینتک یا فناوری مالی به معنای کاربرد نوآورانه فناوری در ارائه خدمات مالی است. فینتک معادل Financial technology یا FinTech صنعتی در فضای اقتصادی است و به کمپانیهایی اشاره دارد که با کاربرد تکنولوژی تلاش میکنند خدمات مالی را کارآمدتر کنند. شرکتهای فعال در زمینه فناوریهای مالی عموما استارتآپهایی هستند که تلاش میکنند خودشان را در سیستمهای مالی جا بیندازند و شرکتهای سنتی را به چالش بکشند. مرکز ملی تحقیقات دیجیتال (National Digital Research Centre) در دوبلین ایرلند فینتک را اینگونه تعریف میکند: نوآوری در خدمات مالی؛ این عنوان برای نامیدن گستره وسیعی از اپلیکشنهای فناورانه به کار میرود که در بخش زیادی از ابتدا تا انتهای زنجیره ارزش محصولات مصرفی کاربرد دارند؛ همینطور تازهواردانی که بازیگران فعلی را به رقابت فراخواندهاند و نیز برای نامیدن پارادایمهای جدیدی مانند بیتکوین استفاده میشود. فینتک یکی از علاقهمندیهای جدید سرمایهگذاران است و تبدیل به یکی از زمینههای مورد توجه کارآفرینان برای راه اندازی کسب و کارهای خلاقانه شدهاست.
ایجاد تحول در صنعت مالی و بانکداری و شکلدهی دوباره به آن با رعایت ۳ اصل اساسی زیر:
فینتک میتواند هم به کسب و کارها خدمات ارائه کند هم به افراد. استفاده کنندهٔ اصلی فینتک، کسب و کارهای کوچک هستند. یعنی بنگاههایی که غالباً تازه تأسیس هستند و باید هم هزینههای مالی خود را پایین نگه دارند و هم سریع حرکت کنند، مثل فروشگاههای الکترونیکی کوچک. اما فینتک برای مصرفکنندگان نهایی، کسب و کارهای بزرگ و حتی ارتباط بین کسب و کارها با هم (B2B) هم کاربرد دارد.
مطابق آمارهای accenture سرمایهگذاری در فینتک که در سال ۲۰۰۸ حدود ۹۳۰ میلیون دلار بوده ۱۲ برابر شده و در سال ۲۰۱۴ به بیش از ۱۲ میلیارد دلار رسیده است. آنگونه که شهرداری لندن میگوید صنعت نوپای فناوریهای مالی در سالهای گذشته شاهد رشد سریعی بودهاست. چهل درصد از نیروی کار شهر لندن در بخشهای خدمات مالی و فناوری کار میکنند. برخی از شرکتهای شناخته شده فینتک مانند Funding Circle، Nutmeg و TransferWise در لندن فعالیت میکنند. در ایالات متحده آمریکا نیز استارتآپهای فینتک متعددی مانند Affirm، Betterment، IEX، Fundera، Behalf، Lending Club، Money.net، Square، Stripe، SoFi، Robinhood، Plaid و Wealthfront فعالیت میکنند.
در اروپا حدود ۱.۵ میلیارد دلار در شرکتهای فینتک در سال ۲۰۱۴ سرمایهگذاری شدهاست که سهم شرکتهای حاضر در لندن ۵۳۹ میلیون دلار، آمستردام ۳۰۶ میلیون دلار و استکهلم ۲۶۶ میلیون دلار بودهاست. بعد از لندن، استکهلم دومین شهر اروپا است که بیشترین سرمایهها را در ۱۰ سال گذشته جذب کردهاست. معاملات اروپاییها در فینتک در ۵ فصل متوالی روبه افزایش بودهاست و از ۳۷ مورد در فصل چهارم ۲۰۱۵ به ۴۷ مورد در فصل اول ۲۰۱۶ رسیده است.
در آسیا و اقیانوسیه، هاب جدیدی برای فناوریهای مالی در استرالیات از آوریل ۲۰۱۵ شروع به فعالیت کردهاست. در حال حاضر بازیگران قوی در صنعت فینتک مانند Tyro Payments، QuietGrowth و Stockspot فعالیت میکنند و هاب جدید شتاب رشد در این منطقه را بیشتر خواهد کرد. یک آزمایشگاه نوآوری در فناوریهای مالی (financial technology innovation lab) نیز در هنگکنگ راهاندازی شدهاست که روند نوآوری در خدمات مالی به کمک فناوری را تقویت خواهد کرد. کمپانی قابل ذکر دیگری VMoney در است که در فیلیپین فعالیت میکند.
فینتک فقط شامل استارت آپها و شرکتهای کوچک و تازه تأسیس نمیشود. شرکتهای بزرگی همچون پیپل از پایه گذاران فینتک محسوب میشوند. زیرا در زمان خود، خدمتی ارائه کرد که نوآورانه بود، فناوارنه بود و در زمینه مالی بود. اما در حال حاضر، اکثر شرکتهای فعال در فینتک، شرکتهای کوچک و متوسط هستند. اکثر این شرکتها به دنبال ارتباط دادن فرد به فرد یا نقطه به نقطهٔ افراد و کسب و کارها هستند. به شکلی که افراد و کسب و کارها با واسطه و هزینه کمتری برای دریافت و پرداخت به هم متصل شوند. کسبوکارهای فینتک در ۹ دستهبندی کلی قرار میگیرند.
در ایران نیز در تمامی زیرشاخههای فینتک مانند، پرداخت، ارزهای رمزنگاری شده، بیمه، تأمین مالی جمعی و ... استارتاپهای شاخصی فعالیت میکنند. مهمترین چالشی که فینتکیها در ایران با آن روبرو هستند رگولاتوری و قانونگذاری است. تعدادی از استارتاپهای شاخص فینتکی نیز به دلیل همین مشکلات در سال ۱۳۹۶ به یکباره توسط دادستانی فیلتر شدند که پس از پیگیری این کسب و کارها مجددا رفع فیلتر شدند. بانک مرکزی ایران در اولین موضعگیری خود در شهریور ۹۵ نسبت به فینتکهای پرداختی، اعلام کرد که فعالیتها ایجاد ارزش میکند. در نهایت ضوابط فعالیت فینتکهای پرداختی با نام پرداخت یاران در مهر ۹۶ توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. انجمن فینتک یکی از تشکلهای تأثیرگذار در به رسمیت شناخته شدن کسب و کارهای فینتک در ایران بودهاست.